Tο άκουσμα της λέξης καλλιτέχνης φέρνει σχεδόν αυτόματα στο μυαλό τον επιθετικό προσδιορισμό «τρελός». Υπάρχει η
πεποίθηση ότι οι δημιουργικοί άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους
μη δημιουργικούς να αναπτύξουν κάποια ψυχική ασθένεια, με επικρατέστερες την ψύχωση
και την διπολική διαταραχή. Και όλοι
σχεδόν μπορούν να το επιβεβαιώσουν με ένα όνομα από την παγκόσμια ιστορία της
τέχνης.
Τυχαίο ή όχι, προκατάληψη ή μη,
στην έρευνα των Manzano, Cervenka, Karabanov, Farde, & Ullén (2010) φαίνεται ότι αυτή η συσχέτιση οφείλεται στη
λειτουργία της ντοπαμίνης.
Πιο συγκεκριμένα, οι παραπάνω
ερευνητές χορήγησαν σε ένα δείγμα υγειών
υποκειμένων τεστ δημιουργικής σκέψης. Οι βαθμολογίες στα τεστ αυτά
συσχετίστηκαν με την πυκνότητα των υποδοχέων
της ντοπαμίνης D2 στο
θάλαμο, χρησιμοποιώντας Τομογραφία
Εκπομπής Ποζιτρονίων.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι
άνθρωποι με υψηλή δημιουργική ικανότητα
παρουσίαζαν μικρότερη πυκνότητα των υποδοχέων D2 στο θάλαμο, σε σχέση με του μη
δημιουργικούς. Το ίδιο φαινόμενο είναι χαρακτηριστικό και στους ανθρώπους που
πάσχουν από σχιζοφρένεια.
Ο θάλαμος λειτουργεί σαν ένα
είδος φίλτρου στον εγκέφαλο, διαχωρίζοντας τα σήματα πριν φτάσουν στο φλοιό, λειτουργία
που ευθύνεται για τη διεργασία της λογικής σκέψης. Άρα οι λιγότεροι υποδοχείς
ντοπαμίνης D2 στην
περιοχή και το συνακόλουθο μειωμένο φιλτάρισμα, επιτρέπουν την μεγαλύτερη ροή
πληροφοριών στο φλοιό.
Αυτή ακριβώς η «δυσλειτουργία»
φαίνεται ότι αποτελεί τον συνδετικό κρίκο μεταξύ σχιζοφρενών και καλλιτεχνών. Τη
βασική διαφορά μεταξύ τους, όμως, αποτελεί ο τρόπος έκφρασης τους. Οι δημιουργικοί
άνθρωποι, είτε πάσχουν από κάποια ψυχική ασθένεια είτε όχι, έχουν την
δυνατότητα όλες αυτές τις πληροφορίες, συναισθήματα, σκέψεις που τους κατακλύζουν,
να τα εκφράζουν ή καλύτερα να τα μετουσιώνουν, δίνοντας τους μορφή. Στους ψυχωτικούς, αντίθετα,
η έκφραση είναι το ίδιο το παραλήρημα και οι ψευσαισθήσεις (αν βέβαια μιλάμε
για θετικά συμπτώματα).
Και κάπως έτσι, λοιπόν, αναδεικνύεται η αξία και η ανάγκη
των θεραπειών διαμέσω τέχνης σε ψυχωτικούς. Η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει σαν καθρέφτης των
συναισθημάτων και των σκέψεων, το πρώτο βήμα για τον συνειδητό έλεγχο τους.
Βιβλιογραφία
