«Αυτός έχει γερό στομάχι», «μου έσπασε
η χολή», «μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι», «μου κόπηκαν τα πόδια», «έχω
πεταλούδες στο στομάχι», «έχω ένα βάρος στο στήθος» αλλά και άλλες πολλές λαϊκές ρήσεις χρησιμοποιούνται καθημερινά για
να περιγράψουμε τα έντονα συναισθήματα μας. Πολυάριθμες μελέτες έχουν
επιβεβαιώσει ότι το συγκινησιακό σύστημα, μας προετοιμάζει για την αντιμετώπιση
προκλήσεων που συναντώνται στο περιβάλλον μέσω της ενεργοποίησης του
καρδιαγγειακού, μυοσκελετικού, νευροενδοκρινικού και αυτόματου νευρικού
συτήματος. Πολλές φορές μάλιστα η εκδήλωση αυτή στο σώμα είναι που μας καθιστά
ενήμερους για τη συναισθηματική μας κατάσταση.
Τι
σημαίνουν όμως αυτές οι λαϊκές εκφράσεις και γιατί τις χρησιμοποιούμε; Κατά
πόσο το κάθε συναίσθημα εμφανίζεται σε διαφορετικά μέρη του σώματος; Υπάρχει
κυριολεκτικό νόημα σε αυτές τις ρήσεις;
Ερευνητές του Aalto University (2013) απέδειξαν ότι
κάθε συναίσθημα βιώνεται σε συγκεκριμένα μέρη του σώματος. Κατασκεύασαν χάρτες
που απεικονίζουν τις σωματικές αισθήσεις που σχετίζονται με τα διάφορα συναισθήματα,
χρησιμοποιώντας μία μοναδική μέθοδο σωματογραφικής αυτοαναφοράς. Πιο
συγκεκριμένα, σε 5 πειράματα, έδωσαν στους συμμετέχοντες (N=773) δύο σιλουέτες του ανθρώπινου
σώματος, καθώς και συναισθηματικές λέξεις, ιστορίες, ταινίες και εκφράσεις
προσώπου. Στην συνέχεια, τους ζήτησαν να ζωγραφίσουν με διαφορετικά χρώματα σε
ποιές περιοχές του σώματος τους, ένιωθαν υψηλότερη αλλά και χαμηλότερη
ενεργοποίηση, σαν αντίδραση στο κάθε προβαλόμενο ερέθισμα. Το κίτρινο χρώμα
απεικόνιζε την υψηλότερη ενεργοποίηση ενώ το γαλάζιο την χαμηλότερη.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι διαφορετικά
αισθήματα σχετίζονταν σταθερά με διαφορετικές σωματικές αισθήσεις. Σύμφωνα με
τις στατιστικές αναλύσεις, επιβεβαιώθηκε η ανεξαρτησία της σωματογραφικής
ενεργοποίησης των συναισθημάτων και μάλιστα σε καθολικό επίπεδο. Οι χάρτες
αυτοί, ήταν σύμφωνοι στη Δυτική Ευρώπη και Ανατολική Ασία. Αν και ο χάρτης
μιλάει από μόνος του, συνοπτικά, τα μέρη του σώματος που παρατηρείται η υψηλότερη
και χαμηλότερη ενεργοποίηση είναι:
·
Στήθος:
Φαίνεται
ότι αποτελεί την πιο συχνά ενεργοποιημένη περιοχή του σώματος. Αυξημένη
δραστηριότητα εμφανίζεται κυρίως στον θυμό, την ευτυχία, το άγχος, την αγάπη,
την περηφάνια και πιθανώς οφείλεται σε αλλαγές στην αναπνοή και τον καρδιακό
ρυθμό.
·
Κεφάλι:
Λόγω
φυσιολογικών αλλαγών στη περιοχή του προσώπου (μυϊκή ενεργοποίηση του προσώπου,
θερμοκρασία δέρματος, δάκρυα) η περιοχή
ενεργοποιείται στα περισσότερα συναισθήματα.
·
Σύστημα
χώνεψης και περιοχή λαιμού: Ιδιαίτερα υψηλή
δραστηριότητα παρατηρείται στο αίσθημα της αηδίας και του φόβου.
·
Άνω
άκρα: Τόσο στον θυμό όσο και στην ευτυχία τα άνω άκρα
βιώνονται έντονα.
·
Κάτω
άκρα: Σημαντικά χαμηλή ενεργοποίηση υπάρχει στη
στεναχώρια, την κατάθλιψη, το άγχος και την ντροπή.
·
Ολόκληρο
το σώμα: Η χαρά φαίνεται να ενεργοποιεί ολόκληρο το σώμα.
Αντίθετα, βιώνεται εξαιρετικά μειωμένη δραστηριότητα
στην κατάθλιψη. Η έλλειψη αυτή θα μπορούσε να σχετίζεται με το γενικότερο
αίσθημα κενού ή ανηδονίας που συχνά αναφέρεται σε αυτή τη διαταραχή.
Σίγουρα αυτός ο χάρτης χρίζει περισσότερης
ερμηνείας τόσο από τους κλινικούς επιστήμονες, για την βαθύτερη κατανόηση του
πώς βιώνονται τα συναισθήματα σε κάθε
διαταραχή, όσο και από τον καθένα μας, αντλώντας παραδείγματα από την
καθημερινή μας ζωή.
Βιβλιογραφία
Nummenmaa, L., Glereana, E.,
Harib, R., & Hietanend, J. K. (2013). Bodily maps of emotions.Ανακτήθηκε στις
3 Ιανουαρίου 2014 από το Διαδίκτυο: http://www.pnas.org/content/early/2013/12/26/1321664111.full.pdf+html?with-ds=yes
Φωτογραφία από: http://becs.aalto.fi/~lnummen/Emotionbodies.pdf
